وال مش (Wall Mesh)؛ سیستم نوین مهار دیوارهای غیرسازه‌ای در برابر زلزله

مقدمه

در کشور زلزله‌خیزی مانند ایران، تجربه تلخ زلزله‌های دهه‌های اخیر نشان داد که بیشترین تلفات و خسارات جانی نه از فرو ریختن اسکلت ساختمان، بلکه از واژگونی یا ترک‌خوردگی شدید دیوارهای غیرسازه‌ای (دیوارهای پیرامونی، جداکننده و نما) ناشی می‌شود. سیستم وال مش (Wall Mesh) به‌عنوان یکی از کارآمدترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌های نوین مهار دیوار در برابر شتاب زلزله در سال‌های اخیر در ایران رواج یافته و امروزه در بسیاری از پروژه‌های مسکونی، اداری، بیمارستان‌ها و مدارس به‌صورت الزامی اجرا می‌شود. در این مقاله جامع به‌طور کامل به معرفی، مزایا، انواع، نحوه اجرا، استاندارد‌ها و نکات خرید وال مش و مش فایبرگلاس می‌پردازیم.

وال مش چیست؟

وال مش سیستمی است که با استفاده از مش فایبرگلاس (Fiberglass Mesh) یا مش پلیمری مقاوم و بست‌های مکانیکی مخصوص، دیوارهای بنایی (آجری، بلوک سفالی، هبلکس، بتن سبک و ...) را به‌طور کامل به عناصر سازه‌ای (ستون و سقف) متصل و مهار می‌کند. هدف اصلی این سیستم، جلوگیری از واژگونی خارج از صفحه و ترک‌خوردگی شدید دیوار در هنگام زلزله است. وال مش برخلاف روش‌های سنتی (مانند وال پست فلزی) نیازی به پروفیل‌های قائم و افقی سنگین ندارد و کاملاً سبک، سریع‌الاجرا و اقتصادی است.

اجزای اصلی سیستم وال مش

1. مش فایبرگلاس (Fiberglass Mesh) الیاف شیشه‌ای مقاوم‌شده با پوشش قلیا‌دوست (AR Glass) که به‌صورت شبکه‌ای با چشمه ۴×۴، ۵×۵ یا ۸×۸ میلی‌متر و گرماژ ۱۱۰ تا ۱۶۵ گرم بر مترمربع تولید می‌شود.
2. نبشی ناودانی اتصال (Connector) پروفیل‌های گالوانیزه پیش‌سوراخ‌شده که در بالا و پایین دیوار به سقف و کف متصل می‌شوند.
3. بست‌های مهاری (تخت و رادیکالی) بست‌های فلزی مخصوص که مش را به نبشی متصل می‌کنند.
4. پلاستر سیمانی یا گچی مسلح لایه نهایی ۱۵ تا ۲۵ میلی‌متری که مش فایبرگلاس را پوشش داده و یکپارچگی نهایی را ایجاد می‌کند.

مزایای وال مش نسبت به وال پست فلزی سنتی

• کاهش ۷۰ تا ۸۰ درصدی وزن مرده دیوار
• حذف کامل وال پست‌های فلزی و مشکلات اجرایی آن‌ها
• سرعت اجرای ۴ تا ۵ برابر بیشتر
• کاهش چشمگیر هزینه تمام‌شده (تا ۴۰ درصد ارزان‌تر)
• امکان اجرای نما با هر نوع مصالح (سنگ، آجرنما، کامپوزیت و ...)
• مقاومت عالی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
• انعطاف‌پذیری بالا و جذب انرژی زلزله
• کاهش پرت مصالح و تولید زباله ساختمانی
• زیبایی بیشتر و حذف درزهای ناخوشایند وال پست

انواع مش فایبرگلاس مورد استفاده در وال مش

1. مش ۱۱۰ گرمی چشمه ۴×۴ (پرکاربردترین)
2. مش ۱۲۵ گرمی چشمه ۵×۵
3. مش ۱۶۰ گرمی چشمه ۸×۸ (برای دیوارهای بسیار بلند یا مناطق با خطر لرزه‌ای خیلی زیاد)
4. مش‌های AR (مقاوم به قلیا) با روکش ویژه برای دوام بیش از ۵۰ سال

توصیه می‌شود هنگام خرید وال مش حتماً از برندهای معتبر دارای تأییدیه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و گواهی مقاومت قلیایی استفاده کنید.

نحوه اجرای صحیح وال مش (گام به گام)

1. آماده‌سازی سطح دیوار (تمیزکاری و تراز کردن)
2. نصب نبشی ناودانی گالوانیزه در بالا و پایین دیوار با استفاده از انکربولت یا رول‌بولت
3. اجرای دیوارچینی تا ارتفاع نهایی
4. پهن کردن مش فایبرگلاس به‌صورت یک تکه از کف تا سقف (حداقل ۲۰ سانتیمتر اورلب در محل اتصال رول‌ها)
5. اتصال مش به نبشی‌ها با بست‌های مخصوص (هر ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر یک بست)
6. اجرای لایه پلاستر سیمانی یا گچی مسلح به ضخامت حداقل ۱۵ میلی‌متر در هر طرف
7. کیورینگ (مرطوب نگه‌داشتن) حداقل ۷ روز

الزامات آیین‌نامه‌ای و استانداردهای ایران

• مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸ و اصلاحیه ۱۴۰۰)
• آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰ ویرایش پنجم)
• نشریه ۷۱۹ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی (راهنمای طراحی و اجرای وال مش)
• دستورالعمل اجرایی سازمان نظام مهندسی استان‌ها

بر اساس آخرین بخشنامه‌های سازمان نظام مهندسی، استفاده از وال مش در ساختمان‌های بیش از ۵ سقف در مناطق با خطر نسبی خیلی زیاد و زیاد الزامی است.

نکات مهم هنگام خرید وال مش و مش فایبرگلاس

• حتماً از فروشندگان معتبر و دارای تأییدیه فنی خرید کنید.
• مش باید دارای برچسب مشخصات فنی (گرماژ، چشمه، نوع روکش AR) باشد.
• از خرید مش‌های بدون نام و نشان چینی فاقد روکش مقاوم به قلیا جداً خودداری کنید (این مش‌ها پس از ۲–۳ سال پودر می‌شوند).
• نبشی‌ها و بست‌ها باید گالوانیزه گرم با ضخامت حداقل ۱.۵ میلی‌متر باشند.
• درخواست فاکتور رسمی و گارانتی مکتوب کنید.

مقایسه هزینه وال مش و وال پست فلزی (بر اساس قیمت‌های سال ۱۴۰۴)

پروژه‌های شاخص اجرا شده با وال مش در ایران

• برج‌های مسکونی ۳۵ طبقه آوا پارک (تهران)
• بیمارستان ۵۰۰ تختخوابی امام رضا (ع) کرمانشاه
• مجتمع تجاری-اداری آرمیتاژ (مشهد)
• بیش از ۴۰۰ مدرسه نوساز در طرح تخریب و بازسازی مدارس کشور

نتیجه‌گیری

سیستم وال مش با تکیه بر مش فایبرگلاس مقاوم و اتصالات مکانیکی ساده، تحولی بزرگ در ایمن‌سازی دیوارهای غیرسازه‌ای ایجاد کرده است. این سیستم نه‌تنها جان هزاران نفر را در زلزله‌های آینده را نجات خواهد داد، بلکه با کاهش هزینه و زمان اجرا، صنعت ساختمان‌سازی کشور را نیز اقتصادی‌تر و سریع‌تر کرده است. اگر قصد ساخت یا بازسازی دارید، حتماً وال مش را به‌عنوان اولویت اول مهار دیوارهای خود در نظر بگیرید و هنگام خرید وال مش و مش فایبرگلاس، کیفیت و تأییدیه‌های فنی را فدای قیمت پایین نکنید.